مکتب

۱۹ فروردین ۱۳۹۳ دلیل سوم اخباریین برای احتیاط که در کلام مرحوم آخوند مذکور است دلیل عقلی است. مرحوم آخوند سه وجه عقلی برای این مطلب تقریر کرده‌اند و هر سه را جواب داده‌اند. وجه اول: ادعای علم اجمالی به ثبوت تکالیف در شریعت و اینکه ما می‌دانیم نسبت به

۱۱ اسفند ۱۳۹۲ مرحوم آخوند روایات دال بر احتیاط را دو دسته فرموده‌اند و بر این اساس جواب داده‌اند. طایفه اول: روایاتی که امر به وقوف در شبهات کرده‌اند و در برخی از آنها تعلیل شده است که وقوف در شبهات بهتر از اقتحام در هلاکت است. موضوع در این

۱۰ اسفند ۱۳۹۲ مشهور بین علماء در موارد شک در تکلیف حکم به برائت بعد از فحص است. در قبال این نظر اخباریین است که معتقدند در موارد شک در تکلیف در شبهات تحریمیه باید احتیاط کرد. بر این قول به ادله مختلفی استدلال شده است. در سه مرحله باید

۲۸ بهمن ۱۳۹۲ دلیل چهارمی که مرحوم آخوند برای برائت بیان کرده‌اند قاعده قبح عقاب بلا بیان است. یکی از ادله مشهور و معروف در کلمات اصولیین بر اصل برائت، حکم عقل به قبح عقاب بلا بیان است. مرحوم آخوند می‌فرمایند وجدان شاهد بر این است که عقل چنین حکمی

۱۵ بهمن ۱۳۹۲ گفتیم یکی از بحث روایاتی که بر اصل برائت می‌توان به آنها استدلال کرد روایات دال بر استصحاب است که یا در تمام موارد اصل برائت یا در اکثر مواردش استصحاب جاری است و استصحاب همان اثری را که برائت مستفاد از حدیث رفع و … دارد

۱۳ بهمن ۱۳۹۲ مرحوم آخوند دلالت برخی از روایات را بر اصل برائت تمام می‌دانستند. بعد از این مرحوم آخوند وارد مبحث اجماع شده‌اند و اجماع را به عنوان دلیل دیگری بر اصل برائت ذکر کرده‌اند. مرحوم شیخ مفصل در مورد اجماع بحث کرده‌اند اما مرحوم آخوند فرموده‌اند تمسک به

۹ بهمن ۱۳۹۲ روایات دیگری هست که در برخی از آنها در کلمات علمای دیگری هم ذکر شده است. هر چند بعد از اینکه ما حدیث رفع را پذیرفتیم و هم از نظر سندی و دلالی آن را پذیرفته‌ایم نیازی به تفصیل در سایر روایات نیست. از جمله روایات: مُوسَى

۶ بهمن ۱۳۹۲ بعد مرحوم آخوند حدیث اطلاق را مطرح می‌کنند. عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ: کُلُّ شَیْ‏ءٍ مُطْلَقٌ‏ حَتَّى‏ یَرِدَ فِیهِ نَهْیٌ‏ (من لایحضره الفقیه جلد ۱ صفحه ۳۱۷) مرحوم شیخ انصاری این روایت را ظاهرترین روایت از نظر دلالی بر اصل برائت می‌دانند و می‌فرمایند یرد فیه نهی

۲ بهمن ۱۳۹۲ روایت بعدی که مرحوم آخوند ذکر کرده است روایتی است معروف به حدیث سعه است. قَالَ النَّبِیُّ ص‏ إِنَّ النَّاسَ‏ فِی‏ سَعَهٍ مَا لَمْ یَعْلَمُوا (عوالی اللئالی جلد ۱ صفحه ۴۲۴) مرحوم آخوند این روایت را از ادله محکم برای اصل برائت می‌دانند چه ما را موصوله

۲۳ دی ۱۳۹۲ بررسی سند روایت یکی از نصوصی که برای اثبات اصل برائت به آن تمسک شده است حدیث حل است. متنی که در کلام مرحوم آخوند آمده است این است: و منها (قوله علیه السلام: کل شی‏ء لک حلال حتى تعرف أنه حرام بعینه) در روایات متعددی این

۱۷ دی ۱۳۹۲ روایت بعدی که برای حدیث رفع به آن تمسک شده است حدیث حجب است. مرحوم آخوند فرموده‌اند تمام مباحثی که در حدیث رفع گفتیم در حدیث حجب نیز جاری است و لذا آن مباحث را تکرار نمی‌کنیم. سر کلام آخوند این است که حدیث حجب در حقیقت

۶ آبان ۱۳۹۲ دلیل دومی که برای اصل برائت به آنها استدلال شده است روایات است. و اهم ادله نقلیه روایی حدیث رفع است. تعابیر این روایت متفاوت است. الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِیِّ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وُضِعَ عَنْ

۱ مهر ۱۳۹۲ بعد از این مرحوم آخوند وارد بحث اصل برائت می‌شوند و می‌فرمایند اگر ما وجوب یا حرمت چیزی را ندانیم و حجتی هم بر وجوب یا حرمت نداشته باشیم در مشکوک الوجوب ترکش جایز است و در مشکوک الحرمه انجامش جایز است هم شرعا و هم عقلا.

۱ مهر ۱۳۹۲ مرحوم آخوند می‌فرمایند اصول عملیه وظایف مقرره شرعی یا عقلی است که مجتهد بعد از فحص و یاس از رسیدن به حکم مورد، موظف به اجرای آنها ست. از نظر آخوند اجرای اصول عملیه وظیفه مجتهد است و اصول عملیه‌ای که غیر مجتهد جاری می‌کند مساله اصولی

۳۰ شهریور ۱۳۹۲ بحث بعدی که مرحوم آخوند مطرح کرده‌اند بحث اعتبار ظنون در اصول اعتقادی است. مرحوم آخوند به مناسبت بحث انسداد متعرض این مطلب شده‌اند ولی مرحوم شیخ در رسائل به صورت مفصل متعرض مساله شده‌اند. بحث به نحو وسیع‌تری قابل طرح است و آن اینکه آیا شارع

۲۷ شهریور ۱۳۹۲ بحث در نتیجه دلیل انسداد بود. مرحوم آخوند نتیجه دلیل انسداد را حکومت دانستند و گفتند شرع اکتفا کرده است به همان چه عقل به آن حاکم است و بعد فرمودند در صورتی که نتیجه حکومت باشد ظن از حیث سبب مطلق است. اما نسبت به موارد

بحثی است که در سابق به تفصیل گذشت که آیا نتیجه دلیل انسداد کشف است یا حکومت است. قبلا کلام مرحوم نایینی را تقریر کردیم و دوازده صورتی را که ایشان تقریر کرده بود بیان کردیم. آنچه اینجا آخوند بیان کرده‌اند این است که نتیجه دلیل انسداد آیا حجیت دلیل

۱۷ شهریور ۱۳۹۲ بحث به تنبیهات انسداد رسید. تنبیه اولی که مرحوم آخوند بیان کرده‌اند بحث از این جهت است که بنابر تمامیت مقدمات انسداد و تاثیر آنها در حجیت گمان و ظن، آیا نتیجه دلیل انسداد حجیت ظن به واقع است یا اینکه نتیجه حجیت ظن به طریق؟ گاهی

جلسه ۱۲۲ – ۴ خرداد ۱۳۹۲ بحث حجیت مطلق ظن اگر منکر حجیت خبر واحد شویم و یا اگر منکر حجیت ظواهر شویم پیش می آید. مرحوم آخوند چهار وجه برای حجیت مطلق ظن بیان کرده اند که چون سه وجه اول در ذیل وجه چهارم که همان وجه معروف

جلسه ۱۱۴ – ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۲ امر دوم که باید بحث کنیم این است که تا الان کبرای حجیت خبر ثقه را بیان کرده ایم اما تا وقتی صغری ثابت نشود ارزشی ندارد. این صغری یعنی وثاقت افراد را به چه صورت باید ثابت کنیم؟ اقوال رجالیین در این بین

جلسه ۱۱۲ – ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۲ به نظر ما قبل از بحث از دلیل انسداد دو بحث مهم باقی است. بحث اول جمع بندی و نتیجه ادله حجیت خبر است و اینکه مفاد آنها حجیت چه خبری است؟ آیا مفاد آنها حجیت خبر ثقه است؟ حجیت خبر موثوق به است؟

جلسه ۱۰۳ – ۳ اردیبهشت ۱۳۹۲ بعد از این مرحوم آخوند به وجوه عقلیه ای برای حجیت خبر واحد اشاره کرده اند و چند تقریر بیان کرده اند: ۱. ما به عنوان اینکه می دانیم مکلف به شریعت هستیم و تکالیفی در شریعت داریم و علم به وجود مقداری از

جلسه ۹۶ – ۲۱ فروردین ۱۳۹۲ بعد از این مرحوم آخوند وارد وجه بعدی می شوند. و آن استدلال به سیره عقلاء است. سیره همه عقلاء چه متدین و چه غیر متدین تا زمان ما بر عمل به خبر واحد است. اینکه ایشان می گوید تا زمان ما سیره بر

جلسه ۹۶ – ۲۱ فروردین ۱۳۹۲ دلیل سومی که برای حجیت خبر واحد اقامه شده است اجماع است. برای اجماع می توان چند تقریر مختلف داشت: ۱. همان که مرحوم آخوند فرموده اند که تمام علماء از زمان ما تا زمان شیخ طوسی همه حجیت خبر واحد را قبول دارند.

جلسه ۸۶ – ۲۳ اسفند ۱۳۹۱ مرحوم آخوند بعد از بحث آیات قرآن، استدلال به روایات را مطرح می کنند. مرحوم آخوند می فرمایند اشکال نشود که نمی توان برای حجیت خبر واحد، به اخبار استدلال کرد چرا که این اخبار متواتر اجمالی است یعنی علم به صدور برخی از

جلسه ۸۳ – ۲۰ اسفند ۱۳۹۱ به نظر ما آیات دیگری از قرآن هستند که دلالت بر حجیت خبر واحد دارند و قبلا هم اشاره به برخی از آنها داشته ایم. سه طایفه از آیات هستند که می توان به آنها برای حجیت خبر واحد استدلال کرد: طایفه اول: آیاتی

جلسه ۸۳ – ۲۰ اسفند ۱۳۹۱ بحث در آیه ذکر تمام شد و گفتیم بعید نیست این آیه دلالت بر حجیت خبر واحد داشته باشد. آخرین آیه ای که مرحوم آخوند به آن اشاره کرده اند و فرموده اند به آن برای حجیت خبر واحد استدلال شده است آیه اذن

جلسه ۸۱ – ۱۵ اسفند ۱۳۹۱ آیه بعدی که برای حجیت خبر واحد به آن استدلال شده است آیه ذکر است. این آیه در دو جای قرآن آمده است: وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ إِلاَّ رِجَالاً نُوحِی إِلَیْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ (النحل آیه ۴۳) وَ مَا

جلسه ۸۰ – ۱۴ اسفند ۱۳۹۱ آیه بعدی که به آن برای حجیت خبر واحد استدلال شده است آیه کتمان است. إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَیِّنَاتِ وَ الْهُدَى مِنْ بَعْدِ مَا بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتَابِ أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللاَّعِنُونَ (البقره آیه ۱۵۹) مرحوم آخوند می فرمایند

جلسه ۷۷ – ۹ اسفند ۱۳۹۱ آیه دیگری که برای حجیت خبر واحد به آن استدلال شده است آیه نفر است. وَ مَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّهً فَلَوْ لاَ نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ (التوبه آیه ۱۲۲) مرحوم