۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ مرحوم آخوند در ادامه وارد اصل بحث اجزاء شده‌اند. مقام اول بحث از اجزاء انجام مأمور به نسبت به امر خودش است. مرحوم آخوند فرموده‌اند انجام مأمور به عقلا مقتضی کفایت و اجزای نسبت به امر خودش است. البته مراد یک حکم عقلی مستقل (مثل حکم عقل
نویسنده: رضا اسکندری
یکشنبه, ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ مرحوم آخوند فرموده‌اند اجزاء فی الجمله مسلم و قطعی است و هیچ شکی در آن نیست. اتیان مامور به نسبت به خود آن امر متعلق به آن حتما موجب سقوط خود آن امر است و هیچ تردیدی در آن نیست. آنچه محل شک و تردید است
۱۵ فروردین ۱۴۰۰ مساله بعد که مرحوم آخوند به آن اشاره کرده‌اند مساله دلالت امر بر فور یا تراخی است. آیا صیغه امر بر لزوم انجام فوری مامور به دلالت دارد؟ یا بر لزوم و تعین تراخی هم دلالت دارد؟ (مانند آنچه در بحث مره و تکرار گفته شد) و
چهارشنبه, ۲۰ اسفند ۱۳۹۹ یکی از مباحث مطرح شده در مدلول صیغه امر، بحث از دلالت امر بر مره یا تکرار است مره به این معنا که یک بار انجام دادن متعین است و بیش از آن مشروع نیست (نه اینکه یک بار کافی است و بیش از آن نیاز
۱۸ اسفند ۱۳۹۹ مساله بعد، مدلول امر واقع عقیب حظر یا مذکور در مقام توهم حظر است. به مشهور نسبت داده شده است که چنین امری، در اباحه (در مقابل وجوب و حرمت) ظاهر است. مثل آیه شریفه «وَ إِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوا» (المائده ۲) یا آیه شریفه «وَ إِنْ خِفْتُمْ
۴ اسفند ۱۳۹۹ مساله بعد که در کلام مرحوم آخوند ذکر شده است مساله دوران بین وجوب نفسی و غیری، و بین وجوب تعیینی و تخییری و بین وجوب عینی و کفایی است. از آنجا که مرحوم آخوند نظر واحد را به تقریر واحد در هر سه مساله معتقد است
۱۹ بهمن ۱۳۹۹ بحث بعدی مساله کفایت انجام حصه حرام در سقوط امر است. آیا مقتضای اطلاق امر تعین حصه مباح برای سقوط امر است یا مقتضای آن کفایت انجام حصه حرام برای سقوط امر است؟ مرحوم نایینی فرموده‌اند بحث ما در جایی است که مامور به و حرام، ترکیب
چهارشنبه, ۸ بهمن ۱۳۹۹ یکی از معانی دیگری که در ضمن بحث تعبدی و توصلی مطرح شده است لزوم اختیاری بودن فعل در امتثال اوامر یا عدم آن است. اگر به چیزی امر تعلق بگیرد، مقتضای قاعده (اطلاق لفظی و اصل عملی) تعین فعل ارادی است به این معنا که
سه شنبه, ۲۳ دی ۱۳۹۹ بعد از بحث از تعبدی و توصلی به معنای اشتراط قصد قربت سه بحث دیگر در ضمن بحث تعبدی و توصلی در کلمات علماء مطرح شده است. و در حقیقت تعبدی و توصلی به سه معنای دیگر به کار رفته است: اول: تعبدی به معنای
۴ آذر ۱۳۹۹ مرحوم آخوند بعد از بحث از مفاد صیغه امر وارد بحث تعبدی و توصلی شده‌اند و البته این بحث به صیغه امر اختصاص ندارد بلکه در ماده امر هم قابل تصور است. این مبحث از معضلات علم اصول و بسیار مهم و دارای ثمرات متعدد است. آیا
سه شنبه, ۴ آذر ۱۳۹۹ در دوره قبل بعد از بحث از مفاد صیغه امر به این مطلب اشاره کردیم که آیا مفاد امر طلب مطلق نسبت به همه حصصی که ماهیت مامور به بر آن منطبق است می‌باشد که نتیجه آن ترخیص فعلی در همه حصص است که لازمه
چهارشنبه, ۲۸ آبان ۱۳۹۹ مرحوم آخوند به مدلول جمل خبری مستعمل در مقام انشاء اشاره کرده‌اند و البته این بحث به انشاء طلب اختصاصی ندارد بلکه در مورد انشاء ترک و زجر هم هست. مرحوم آخوند در این موضوع چند مطلب را بیان کرده‌اند. یکی اصل استعمال جمل خبری در
۱۸ آبان ۱۳۹۹ اولین بحثی که مرحوم آخوند در این مساله مطرح کرده‌اند معنای صیغه امر است. گفته شده صیغه امر معانی متعددی دارد از جمله انشاء طلب، تعجیز، استهزاء، تخویف، تحقیر، انذار و … مرحوم آخوند می‌فرمایند بطلان ادعای تعدد معانی امر، واضح و روشن است و وجدان و
دوشنبه, ۷ مهر ۱۳۹۹ بحث در ماده امر به بحث طلب و اراده رسید. مرحوم آخوند فرمودند مفاد ماده امر طلب (الزامی و وجوب) است. در اینجا می‌فرمایند مبادا توهم شود منظور از طلب که مفاد امر است طلب حقیقی است بلکه منظور طلب انشائی است و طلب حقیقی اصلا
سه شنبه, ۲۵ شهریور ۱۳۹۹ جهت سومی که در کلام مرحوم آخوند در بحث ماده امر مطرح شده است مساله دلالت امر بر وجوب است. البته این بحث در صیغه امر نیز وجود دارد و لذا بحث مشترک بین ماده و صیغه امر است. مرحوم آخوند فرموده‌اند وجوب، در ماده
۱۹ شهریور ۱۳۹۹ مرحوم آخوند معتقد است در امر علو شرط است در مقابل ایشان برخی گفته‌اند در امر استعلاء شرط است و علو لازم نیست و قول سوم این است که یکی از آنها برای صدق امر کافی است و قول چهارم اشتراط هر دو است و قول پنجم
یکشنبه, ۱۶ شهریور ۱۳۹۹ بحث به حسب ترتیب مذکور در کلام آخوند به اوامر رسیده است و ابتدا در مورد ماده امر بحث می‌کنیم. قبل از ورود به تفصیل بحث ذکر این نکته لازم است که نظیر اکثر مباحثی که در مساله اوامر مطرح است در مساله نواهی هم مطرح
شنبه, ۱۰ خرداد ۱۳۹۹ ثمرات مساله مشتق یکی از مسائل مهم اصول که ثمرات متعددی در سرتاسر فقه دارد بحث مشتق است. عنوان این بحث از این قرار است: «آیا مشتق برای خصوص متلبس به مبدأ وضع شده است یا اطلاق آن بر ذاتی که قبلا به مبدأ متلبس بوده
۲۷ فروردین ۱۳۹۹ بحث اصلی این است که آیا استعمال لفظ در معنای متعدد جایز است؟ ذکر چند نکته به عنوا مقدمه لازم است: مطلب اول: مرحوم آخوند و بسیاری دیگر از بزرگان تذکر داده‌اند که منظور از استعمال لفظ در معنای متعدد، استعمال لفظ در معنای متعدد به صورت
۲۶ فروردین ۱۳۹۹ بحث بعدی که در کلام آخوند مطرح شده است مساله اشتراک است و گفتیم این بحث در حقیقت مقدمه بحث جواز استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد است. و البته ذکر این نکته هم لازم است که بحث از امتناع استعمال لفظ در متعدد، بر اثبات
۲۰ فروردین ۱۳۹۹ مرحوم آخوند در ادامه به انحاء دخالت امور مختلف در واجب و مامور به اشاره کرده‌اند. یعنی وقتی گفته می‌شود الفاظ برای صحیح وضع شده‌اند به معنای دخالت همه این امور در تسمیه است؟ مثلا اگر نماز برای خصوص صحیح وضع شده باشد چه اموری در تسمیه
۱۰ فروردین ۱۳۹۹ الفاظ معاملات بحث به جریان نزاع وضع الفاظ برای صحیح یا اعم در معاملات رسید. مرحوم آخوند فرموده‌اند اگر اسامی معاملات برای مسببات وضع شده باشند این نزاع موضوع نخواهد داشت اما اگر برای اسباب وضع شده باشند نزاع در اینجا هم قابل تصویر است. توضیح مطلب:
دوشنبه, ۲۳ دی ۱۳۹۸ غیر از نزاع حقیقی بودن یا مجازی بودن استعمال برخی الفاظ در لسان شارع، نزاع دیگری مطرح است که آیا این الفاظ برای خصوص صحیح وضع شده‌اند یا برای اعم از صحیح و فاسد. این بحث بسیار با اهمیت است و ثمرات مهمی برای آن وجود
۱۵ دی ۱۳۹۸ بحث در حقیقت شرعیه است و ثمره این بحث در مباحث گذشته هم روشن شد. برخی الفاظ حتما در لسان شریعت از معنای لغوی‌شان نقل پیدا کرده‌اند در حالی که مبدأ این نقل مجهول است اگر این نقل در زمان پیامبر اتفاق افتاده باشد استعمال این الفاظ
۳ دی ۱۳۹۸ بحث بعد که در کلام مرحوم آخوند مطرح است بحث تعارض احوال است. «أنه للفظ أحوال خمسه و هی التجوز و الاشتراک و التخصیص و النقل و الإضمار لا یکاد یصار إلى أحدها فیما إذا دار الأمر بینه و بین المعنى الحقیقی إلا بقرینه صارفه عنه إلیه
۴ آذر ۱۳۹۸ تبادر مرحوم آخوند در مرحله بعد متعرض علائم حقیقت و مجاز شده‌اند. یعنی طرق اثبات وضع چیست؟ از کجا بفهمیم لفظ برای چه معنایی وضع شده است؟ یک راه تصریح خود واضع است یا اهل لغت به وضع لفظ برای معنا تصریح کنند طوری که مفید علم
دوشنبه, ۴ آذر ۱۳۹۸ مرحوم آخوند به حقیقت و اقسام استعمال اشاره کرده‌اند. آیا استعمال افناء لفظ در معنا ست؟ مختار مرحوم آخوند به این معنا معتقدند و لذا می‌فرمایند استعمال لفظ در اکثر از معنا معقول نیست. یا استعمال فعلیت همان وضع است؟ یعنی وضع یک قضیه حقیقیه است
۲۶ آبان ۱۳۹۸ بحث بعدی معانی حرفی است که دارای ثمر است و بلکه گفته شده مبنای مرحوم شیخ در واجبات مشروط مبتنی بر این بحث است. در واجب مشروط بحثی است که شرط قید هیئت و وجوب است طوری که بدون آن اصلا وجوبی نیست و صرفا انشاء است
۲۵ آبان ۱۳۹۸ مرحوم آخوند در ادامه علم اصول را تعریف کردند «صناعه یعرف بها القواعد التی یمکن أن تقع فی طریق استنباط الأحکام أو التی ینتهی إلیها فی مقام العمل». یک تغییر که ایشان در تعریف مشهور اعمال کرده است تغییر کلمه «علم» به «صناعت» است که ما گفتیم
۱۹ آبان ۱۳۹۸ مرحوم آخوند فرمودند چون تمایز علوم به تمایز اغراض است نه به تمایز موضوعات ما نیازی به معطل شدن در تبیین موضوع علم اصول نداریم و موضوع علم اصول همان جامع بین موضوعات مسائل علم اصول است حتی اگر قابل بیان نباشد و لذا اینکه برخی گفته‌اند