یکشنبه، ۸ بهمن ۱۴۰۲ ششمین مطلبی که در مساله حقیقت عدالت باید مورد بررسی قرار بگیرد اشتراط آن به اجتناب از امور خلاف مروت است. و یا ممکن است گفته شود هر چند عدالت یعنی اجتناب معاصی و امور خلاف مروت معصیت نیست و لذا ارتکاب آنها با عدالت منافات
چهارشنبه، ۴ بهمن ۱۴۰۲ یکی از اموری که در آن تکلم و لفظ شرط است و صرف قصد معنا کفایت نمی‌کند تسمیه در هنگام تذکیه و ذبح حیوان است. در تذکیه حیوان آوردن نام خدا بر زبان شرط است و بدون آن حیوان مذکی نخواهد بود و ظاهرا عربی بودن
چهارشنبه، ۴ بهمن ۱۴۰۲ در مقام دوم از مباحث مرتبط با عدالت (حقیقت و مفهوم عدالت) چهار مطلب بیان کرده‌ایم. مطلب پنجم: اختلال عدالت با اصرار بر صغیره بر اساس آنچه ما گفتیم این مطلب موضوع پیدا نخواهد کرد اما مشهور که معتقدند ارتکاب صغائر مخلّ به عدالت نیست، اما
شنبه، ۳۰ دی ۱۴۰۲ گفتیم به نظر ما تقسیم معاصی به کبیره و صغیره ناتمام است و از ادله استفاده نمی‌شود که گناه صغیره مطلق وجود دارد بلکه آنچه قابل استفاده است وجود صغیره نسبی است که با اینکه کبیره باشند منافات ندارد علاوه که این بحث ثمره عملی ندارد
چهارشنبه، ۲۷ دی ۱۴۰۲ مرحوم آخوند در آخرین مطلب در مقدمه به این مطلب پرداخته‌اند اقسام نهی از شیء (عبادت یا معامله) و بررسی دخول آنها در محل نزاع است. ایشان فرموده نهی از چیزی گاهی نهی حقیقی است و گاهی نهی مجازی است. نهی حقیقی از شیء به پنج
چهارشنبه، ۲۷ دی ۱۴۰۲ بحث در این بود که آیا اشاره اخرس در نماز به مقاصد غیر از نماز، موجب بطلان نماز است به این بیان که اشاره اخرس تکلم او محسوب می‌شود و همان طور که کلام آدمی در نماز مبطل نماز است، اشاره اخرس به مقاصد غیر نماز،
سه شنبه، ۲۶ دی ۱۴۰۲ مطلب دیگری که مرحوم آخوند در مقدمه مساله اقتضاء النهی للفساد به آن پرداخته‌اند مقتضای اصل عملی در صورت شک است. ایشان فرموده است در صورت شک در اینکه نهی مقتضای فساد است یا نه، اصلی که در مساله اصولی اثبات کند نهی مقتضی فساد
یکشنبه، ۲۴ دی ۱۴۰۲ مرحوم آخوند فرمودند معنای صحت در این بحث همان معنای لغوی آن است که تمامیت است و تمامیت امر اضافی است که آن را باید با طرف اضافه‌اش سنجید. بنابراین ممکن است عمل واحد نسبت به یک اثر تمام و صحیح باشد و نسبت به اثر
شنبه، ۲۳ دی ۱۴۰۲ پنجمین مطلبی که مرحوم آخوند در مقدمه بحث اقتضاء النهی للفساد مطرح کردند تعریف عبادت و معامله بود. ایشان می‌فرمایند محل بحث در این مساله باید چیزی باشد که قابل اتصاف به صحت و فساد باشد اما اموری که قابل اتصاف به صحیح و فاسد نیستند
چهارشنبه، ۲۰ دی ۱۴۰۲ جهت دیگر بحث در مورد اخرس این است که بعد از پذیرش اینکه وظیفه اخرس در قرائت اشاره به انگشت و تحریک لسان است اگر اخرس در ضمن نماز مقاصد خودش را که جزو نماز نیستند با اشاره منتقل کند نمازش باطل است؟ در مساله اختلاف
چهارشنبه، ۲۰ دی ۱۴۰۲ جهت دیگر لزوم خواندن نماز به جماعت برای اخرس است. شکی نیست که اگر اخرس در نماز به شخصی که مشکلی در تکلم ندارد اقتداء کند نمازش صحیح است اما آیا این کار بر او متعین است؟ یعنی ادای نماز با اشاره با انگشت و تحریک
چهارشنبه، ۶ دی ۱۴۰۲ جهت دیگری که در اخرس باید مطرح شود چیزی است که برخی علماء مطرح کردهاند که در تلبیه اخرس می‌تواند نایب بگیرد. این قول به ابن جنید نسبت داده شده است البته در عین اینکه تحریک لسان را کافی دانسته است. (مختلف الشیعه، جلد ۴، صفحه
چهارشنبه، ۲۰ دی ۱۴۰۲ با توجه به سوالات مکرر دوستان ناچار به تکرار برخی از مباحث قبل در تفاوت بین مساله اجتماع و مساله نهی از عبادت هستیم. گفته شده است مساله اجتماع امر و نهی در جایی است که نسبت بین متعلق امر و نهی عموم و خصوص من
دوشنبه، ۱۸ دی ۱۴۰۲ مرحوم آخوند فرمودند اگر چه ظاهر عنوان مساله به نهی تحریمی اختصاص دارد اما نهی تنزیهی هم داخل در ملاک بحث است و ما گفتیم این کلام ناشی از خلط بین ظهور صیغه نهی و ظهور عنوان نهی است و این اشکال در حاشیه مرحوم مشکینی
سه شنبه، ۱۹ دی ۱۴۰۲ بحث در مقام دوم و حقیقت و مفهوم عدالت در مقام ثبوت است. گفتیم عدالت حقیقت شرعی ندارد و به همان معنا و مفهوم لغوی و عرفی موضوع احکام شارع قرار گرفته است و عدالت در نظر عرف یعنی استقامت و عدم انحراف و احکام
دوشنبه، ۱۸ دی ۱۴۰۲ مطلب بعدی که مرحوم آخوند در مقدمه بحث ذکر کرده است تبیین معنای عبادت و معامله است. منظور از معامله هر چیزی است که به صحت و فساد متصف می‌شود و عبادت هم نباشد. اما در تبیین منظور از عبادت بین علماء اختلاف وجود دارد. برخی
سه شنبه، ۵ دی ۱۴۰۲ دومین مقام از بحث در مورد عدالت بحث از مفهوم و حقیقت عدالت است. بحث از مفهوم عدالت بحث بسیار مهمی است و ثمره بسیار مهمی در تشخیص مصادیق آن دارد و لذا ما قبلا هم گفتیم مجنون ادواری عادل نیست. عبارت محقق در شرائع
یکشنبه، ۱۷ دی ۱۴۰۲ سومین مطلبی که مرحوم آخوند در مقدمه بحث مطرح کرده است این است که اگر چه ظاهر عنوان مساله اختصاص بحث به نهی تحریمی است اما ملاک بحث شامل نهی تنزیهی هم هست و منافات بین مقربیت و مبعدیت همان طور که در نهی تحریمی وجود
شنبه، ۱۶ دی ۱۴۰۲ آنچه به نظر ما مهم است اشاره به ثمرات بحث اقتضاء النهی للفساد است. ممکن است تصور شود که این مساله ثمره‌ای ندارد از این جهت که همه قبول دارند نهی از حصه ظاهر در فساد است و اصلا این موارد نهی را ظاهر در حرمت
سه شنبه، ۱۲ دی ۱۴۰۲ مرحوم آخوند بعد از این وارد بحث اقتضاء النهی للفساد شده‌اند و اموری را به عنوان مقدمه ذکر کردهاند. اولین مقدمه این است که جهت بحث در مساله اجتماع با جهت بحث در مساله اقتضاء النهی للفساد متفاوت است و لذا دو مساله‌اند. جهت بحث
یکشنبه، ۱۰ دی ۱۴۰۲ مرحوم آخوند در تنبیه سوم به اندراج موارد تعدد اضافات در بحث اجتماع امر و نهی است و اینکه مساله اجتماع به موارد اختلاف عنوان مثل «صلّ» و «لاتغصب» که دو حقیقت و ماهیت متباین هستند که صرفا اجتماع در مصداق پیدا می‌کنند اختصاص ندارد بلکه
سه شنبه، ۵ دی ۱۴۰۲ چهارمین شرط که مرحوم محقق برای شاهد ذکر کرده است عدالت است. صاحب جواهر استدلال بر اعتبار این شرط را به صورت مختصر بیان کرده است و به نظر ما هم در مثل این موارد حق همین است. ایشان فرموده است در اشتراط عدالت شکی
چهارشنبه، ۲۲ آذر ۱۴۰۲ خلاصه آنچه مرحوم آخوند تا اینجا گفته‌اند این شد که با فرض امتناع اجتماع امر و نهی، مرجع مرجحات باب تعارض نیست بلکه مهم غلبه ملاک است و هر حکمی که ملاکش غالب باشد همان فعلی است. اما مشهور به طور مطلق جانب نهی را مقدم
چهارشنبه، ۲۲ آذر ۱۴۰۲ مشهور که به امتناع اجتماع امر و نهی قائلند و جانب نهی را هم مقدم می‌دانند در حقیقت اطلاق امر را با نهی مقید می‌کنند، با این حال به صحت نماز در مکان غصبی در فرض جهل فتوا داده‌اند. اشکال شده است که این دو نظر
سه شنبه، ۲۱ آذر ۱۴۰۲ هدف اصلی مرحوم آخوند در دومین تنبیه از تنبیهات بحث اجتماع امر و نهی بیان مرجحات یکی از دو حکم بنابر امتناع اجتماع است اما به عنوان مقدمه به دو مطلب دیگر اشاره کردهاند. اول: تعارض بین دو حکم در بحث اجتماع با سایر موارد
دوشنبه، ۲۰ آذر ۱۴۰۲ محقق در ادامه به یک استثنای دیگر از اشتراط ایمان و اسلام ذکر کردهاند و آن را نپذیرفته‌اند و آن شهادت کافر بر کافر است. مرحوم شیخ در نهایه به نحو مطلق گفته‌اند شهادت کافر بر کافر حجت است و در خلاف آن را به اصحاب
یکشنبه، ۱۹ آذر ۱۴۰۲ اصل بحث در اشتراط اسلام و ایمان در شاهد بود. محقق گفته بود ایمان در شاهد شرط است و ما گفتیم ایمان دو بخش دارد یکی اسلام است و دیگری ایمان است. در مورد اشتراط اسلام، گفتیم ادله متعددی بر اعتبار اسلام در شاهد (حداقل در
شنبه، ۱۱ آذر ۱۴۰۲ در مورد خروج از مکان غصبی به صورت مفصل بحث کردیم و گفتیم به نظر ما قول مرحوم صاحب فصول نظر درست است. بحث دیگری که مطرح شده است حکم نماز در حال خروج از مکان غصبی است. اگر مکلف در حال خروج از مکان غصبی
شنبه، ۲۷ آبان ۱۴۰۲ در هر حال محقق از عدم قبول شهادت کافر استثناء کردهاند: «نعم تقبل شهاده الذمی خاصه فی الوصیه إذا لم یوجد من عدول المسلمین من یشهد بها و لا یشترط کون الموصی فی غربه و باشتراطه روایه مطرحه.» استثناء این مورد مشهور است بلکه بر آن
دوشنبه، ۲۲ آبان ۱۴۰۲ مساله سوم در تنبیه اول فرضی است که فعل حرامی که مکلف با سوء اختیار به آن مضطر شده است مقدمه منحصر تخلص از حرام یا یک واجب دیگر باشد مثل خروج از مکان غصبی که خروج، مصداق غصب و تصرف در مال غیر است و